مشخصات ارقام و پایه های پسته

مهمترین ارقام پسته ایران

معروف ترین ارقام پسته در ایران عبارتند از : اکبری، کله قوچی، احمد آقایی، اوحدی، بادامی زرند، ممتاز ، خنجری دامغان، شاه پسند، سفید پسته نوق و قزوینی.

اکبری

یکی از ارقام تجاری پسته که از نظر اقتصادی دارای بالاترین ارزش است. میوه های آن بادامی کشیده و درشت می باشند. از خصوصیات این رقم رشد رویشی زیاد آن با برگهای متراکم، سطح وسیع برگ، محصول زیاد، دیرگلدهی و دیررسی بوده و در دهه سوم شهریور ماه قابل برداشت می باشد.

کله قوچی

میوه فندقی شکل درشت و عملکرد خوب این رقم سبب شهرت و گسترش آن شده است. این رقم نسبت به کمبود آب و مواد غذایی حساس بوده و اکثریت برگ های آن ۵ برگچه ای هستند و برگچه انتهایی بزرگتر از برگچه های جانبی می باشد. رقمی زودگل ده بوده و به همین دلیل بیشتر در معرض خطر سرمای دیررس بهاره و خسارت ناشی از آن قرار دارد. این رقم در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است و از این نظر جزء ارقام متوسط رس می باشد.

احمد آقایی

از خصوصیات این رقم می توان به میوه بادامی درشت سفیدی پوست استخوانی آن اشاره کرد. اکثریت برگهای آن مرکب سه برگچه ای هستند. رقمی متوسط گل بوده و در دهه سوم شهریور ماه قابل برداشت است و جزء ارقام دیررس طبقه بندی می شود. اوحدی

این رقم سازگار برای اکثر مناطق پسته خیز کشور بوده، اکثریت برگهای آن سه برگچه ای است و برگچه انتهایی آن بزرگتر از برگچه های جانبی می باشد. رقمی متوسط گل بوده و در دهه اول شهریور ماه قابل برداشت است و از این نظر جزء ارقام زودرس می باشد. مهمترین پایه های درختان پسته و خصوصیات آنها پایه های عمده درختان پسته کشور بذری بوده، یعنی بیش از ۹۵ درصد از باغات، از گونه پسته اهلی به عنوان پایه استفاده شده است. اکثر باغات پسته کشور در نقاط خشک و کویری واقع شده اند که عمدتا دارای آب و خاک شور هستند. کمبود منابع آبی و کیفیت پایین آب آبیاری باعث کاهش شدید عملکرد می گردد، بنابراین استفاده از پایه ای مقاوم به تنش اهمیت بالایی دارد. مقاومت پایه ها به تنش شوری

نتایج تحقیقات نشان داده که پایه قزوینی به شوری حساس تر و پایه سرخس مقاوم ترین پایه به تنش شوری می باشد. بنابراین به نظر می رسد در شرایط تنش شوری زیاد آب و خاک، بهتر است از پایه سرخس و بادامی زرند استفاده شود. لازم به ذکر است میزان شوری آب تا میزان ۱۸ دسی زیمنس بر متر باعث از بین رفتن این نهال ها شده است . پایه های پسته به خشکی در مقایسه با شوری مقاوم تر می باشند. شوری به طور معنی داری باعث کاهش درصد و سرعت جوانه زنی پایه های پسته می شود و در بین پایه ها، پایه بنه کمترین درصد و سرعت جوانه زنی را داشته است.

مقاومت پایه ها به تنش کم آبی

طبق تحقیقات صورت گرفته پایه چاتلانقوش (بنه) مقاومترین پایه به شرایط تنش کم آبی و خشکی می باشد، به طوری که در بررسی که به منظور اندازه گیری رشد شاخه و تاج درخت انجام شده بود، خصوصیات رشد روی پایه چاتلانقوش نسبت به پایه اهلی بهتر بود. در ترکیه که اراضی پسته کاری به روش دیم اداره می شوند، با توجه به رشد و عملکرد درخت و بعضی خصوصیات دیگر پایه چاتلانقوش به عنوان پایه مناسب در شرایط کم آبی توصیه شده است.|

اثرات پایه و پیوندک در پسته

نتایج بررسی ها بر روی پایه های پسته نشان داده که بیشترین عملکرد در پایه بادامی و کمترین عملکرد در پایه بنه بوده است. طبق بررسی های موسسه تحقیقات پسته کشور، ترکیب پایه بادامی و پیوندک احمد آقایی، بالاترین عملکرد و ترکیب پیوندی کله قوچی با پایه بادامی، پایین ترین عملکرد را داشته است. نکته قابل توجه اینجاست که رقم احمد آقایی کمترین میزان پسته دهان بسته را روی پایه های مختلف دارد و همچنین در تحقیقی دیگر رقم احمد آقایی کمترین میزان درصد پوکی را در ترکیب با پایه های آزمایشی داشت. پایه بادامی بیشترین رشد را از نظر افزایش قطر تنه و ارتفاع درخت و پایه سرخس کمترین اثر را دارد و بنه در حد متوسط قرار دارد. پایه تربنتوس دارای پوست ضخیم برای پیوند در سال دوم بوده و مقاوم ترین پایه پسته به سرما می باشد. پسته های زود خندان مهمترین علت آلودگی محصول پسته به عامل قارچی آفلاتوکسین در باغ بشمار می روند و یکی از عوامل موثر در زودخندانی و شکاف خوردن پوسته پسته ، اثر پایه های مختلف است. بررسی درصد زودخندانی کل در پایه های مختلف نشان داد که پایه بنه و آتلانتیکا دارای بیشترین زودخندانی (۳۱ درصد) و پایه سرخس دارای مقدار کمتر زود خندانی (۹ درصد) و پایه پسته اهلی دارای کمترین میزان زودخندانی (۶درصد) بوده است که پایه اخیر کمترین میزان ابتلا به آفلاتوکسین را منجر می شود. در سالهای اخیر پایه هایی به نام PGI ، UCBI و PGII معرفی شده اند که این ۳ پایه از دورگ گیری بین گونه آتلانتیکا و اینتگریما بدست آمده اند. برای مثال بکارگیری پایه UCBI در کنار صفات مثبت زیاد این پایه مانند: پررشدی، مقاومت به پژمردگی ورتسیلیومی، بالاترین میزان محصول تجمعی در سالهای اول و مقاومت نسبتا مطلوب به شوری را دارد، ولی بحث مقاومت به سرما و برآورد تحمل به سرما در این پایه باید مورد تحقیقات بیشتری قرار گیرد. طبق تحقیقات اخیر صورت گرفته در مورد تحمل به سرما در پایه UCBI که به مدت ۱۱ شب این پایه تحت سرمای ۱۱- الی ۱۵- قرار گرفته بود، هیچ گونه تلفاتی نداشت، در صورتی که پایه PGI تا ۴۱ درصد تلفات داشته است.