اصلاح خاک های شور و قلیا
برای اصلاح خاک شور و قلیا باید املاح محلول (شوری) و قلیائیت ( سدیم ) از محدوده حداکثر فعالیت ریشه و افق های بالایی خاک شسته شود. استفاده تنها از آب شیرین برای اصلاح خاک شور و قلیا توصیه نمی گردد. در صورت استفاده تنها از آب شیرین منجر به قلیا شدن خاک می شود، چرا که با آبشوئی یون های کلسیم و منیزیم شسته شده و یون های سديم باقی می ماند. شدت این مشکل تا حدی است که کشاورز بعد از یک تا دو نوبت آبشویی با آب شیرین ساختمان خاک خود را چنان تخریب می کند که باعث از بین رفتن درختان می گردد. به همین دلیل توصیه می گردد که هنگام آبشوئی ماده اصلاحی سولفات کلسیم آبدار یا همان گچ کشاورزی به خاک داده شود. استفاده از اسید سولفوریک غلیظ هم نقشی شبیه گچ کشاورزی داشته با این تفاوت که سریعتر از گچ جواب می دهد. در صورت رعایت نکات احتیاطی، اسید برگچ ارجحیت دارد. سدیم و منیزیم تبادلی چسبیده به سطح ذرات خاک با آب تنها شسته نمی شوند. کلسیم حاصل از انحلال گچ و عملکرد اسید جایگزین سدیم و منیزیم تبادلی شده و سولفات همراه کلسیم در گچ با سدیم و منیزیم آزاد شده توسط کلسیم، نمک محلول سولفات سدیم را تولید کرده که به راحتی همراه با املاح محلول اضافی شوری شسته شده و خاک شور و قلیا تبدیل به یک خاک خنثی و متعادل از نظر نمک و قلیائیت می شود.
محاسبه گچ مورد نیاز جهت اصلاح خاک های شور و قلیا
از دو روش زیر استفاده می گردد الف : جهت محاسبه میزان گچ مورد نیاز، داشتن اطلاعات مربوط به آنالیز خاک (ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) ) و درصد سدیم تبادلی (ESP) در منطقه ریشه (تا عمق یک متری) در ناحیه آبیاری ضروری است. مثال: اگر خاک شما دارای ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) ۱۸ میلی اکی والانت بر ۱۰۰ گرم خاک و درصد سدیم تبادلی(ESP)، ۲۶ باشد و بخواهیم در چنین خاکی درصد سدیم تبادلی را به ۱۰ کاهش دهیم، بنابراین باید ۱۶ درصد از سدیم تبادلی با کلسیم جایگزین گردد .
برای جایگزینی هر یک میلیاکی والانت سدیم باکلسیم تا عمق یک متری خاک، ۱۴ تن گچ خالص در هکتار لازم است. ۱۶ درصد سدیم تبادلی ۱۸ میلیاکی والانت بر ۱۰۰ گرم خاک = ۸۸/۲ میلی اکی والانت سدیم در ۱۰۰ گرم خاک بایستی با کلسیم جایگزین گردد. ۱۴تن گچ ۸۸ / ۲ میلی کی والانت سدیم = ۴۰ تن گچ خالص در هکتار چنانچه ناحیه آبیاری ۵۰٪ از کل مساحت باغ باشد، میزان گچ مورد نیاز ۲۰ تن در هکتار خواهد بود . چنانچه درصد خلوص گچ ۵۰٪ باشد، میزان گچ مورد نیاز ۴۰ تن در هکتار خواهد بود.
ESP=Na/CEC
ب : مقدار گچ مورد نیاز از طریق معادله نیاز گچی تعیین می گردد. این معادله به شرح زیر است:
که در این معادله : GR – نیاز گچی یا مقدار گچ مورد نیاز (گچ ناخالص) بر حسب پوند بر ایکر است ESPnow – درصد سدیم تبادلی در خاك مورد نظر ESPwanted – درصد سدیم تبادلی مطلوب CEC – ظرفیت تبادل کاتیونی خاك بر حسب سانتی مول بر کیلوگرم Gypsum – درجه خلوص گچ بر حسب درصد مقدار گچ بدست آمده برای عمق ۱۵ سانتی متری خاك است . برای تبدیل مقدار گچ بدست آمده بر حسب کیلوگرم بر هکتار عدد بدست آمده در عدد ۱/ ۱۲ ضرب می شود . پس از محاسبه مقدار گچ مورد نیاز، گچ با کیفیت مناسب و غير شور (شوری کمتر از ۲ دسی زیمنس بر متر) از معدن به باغ حمل شده و بصورت نواری به پهنای حداقل ۱/ ۵ متر از دو طرف درخت پاشیده شده و سپس دو نوبت آب سنگین به باغ داده شود.